Οι συγκρούσεις
Η ιστορία του υλικού της σταγόνας μας
δεν είναι στην πραγματικότητα τίποτα άλλο
παρά μια ιστορία ενός τεραστίου πλήθους
αλληλοδιάδοχων συγκρούσεων.
Αν κάθε σωμάτιο που αποτελεί τη σταγόνα μας
έχει υποστεί τόσες συγκρούσεις,
τότε πόσες συγκρούσεις είναι αυτές που
καθόρισαν τη μοίρα της σταγόνας μας;
Δεν θα ήταν εύκολο,
και ούτε αποτελεί αντικείμενο αυτών των συλλογισμών,
να βρούμε πράγματι τον αριθμό αυτών των συγκρούσεων.
Ένα όμως είναι βέβαιο.
Δεν θα αρκούσε απλώς να πολλαπλασιάσουμε
το πλήθος των
σωματίων της σταγόνας μας επί τον αριθμό των συγκρούσεων
που έχει υποστεί το καθένα.
Αυτό θα ήταν απλώς το σύνολο των συγκρούσεων
που έχουν υποστεί όλα τα
σωμάτια της σταγόνας μας.
Για να είναι το αποτέλεσμα της σύγκρουσης
το απολύτως προκαθορισμένο, θα πρέπει η
κίνηση του καθενός από τα συμμετέχοντα
σωματίδια να είναι απολύτως προκαθορισμένη.
Μα η κίνηση αυτή έχει προκύψει από την τελευταία
σύγκρουση του καθενός με κάποιο άλλο
(που δεν βρίσκεται μάλλον μέσα στη σταγόνα μας),
που και αυτό διαμόρφωσε την κίνησή του από τις
προηγούμενες συγκρούσεις και ούτω καθ' εξής.
Έτσι ο αριθμός των συγκρούσεων που
διαμόρφωσε
τη σταγόνα μας είναι πολύ πολύ μεγαλύτερος.
Για να υπάρχει, όπως τη δεχτήκαμε,
η ξεκάθαρη νομοτελειακή αλληλουχία από τη αρχή του
Κόσμου
μέχρι τη στιγμή που παρατηρούμε τη σταγόνα μας, θα πρέπει
για την κάθε μια απ΄ αυτές τις συγκρούσεις να ήταν η έκβασή της
καθορισμένη με απόλυτη, με μαθηματική ακρίβεια.
Αν υπήρχε και η ελάχιστη ασάφεια ή αβεβαιότητα
ως προς την έκβαση των συγκρούσεων,
το αποτέλεσμα θα ήταν διαφορετικό.
Δεν θα ήταν πια νομοτελειακό!
Τώρα που μελετήσαμε λεπτομερέστερα
ένα τόσο απλό φαινόμενο όπως η πτώση μιας
σταγόνας βροχής, αρχίζει ίσως να μας φαίνεται
απίστευτο το συμπέρασμα στο οποίο μας οδήγησε
η απόφασή μας να δεχτούμε την απόλυτη ακρίβεια
στην ισχύ του Φυσικού Νόμου.
Μήπως βιαστήκαμε λιγάκι να πάρουμε
την απόφαση αυτή στο κεφάλαιο 5;
Ίσως θα ήταν σκόπιμο,
προτού πάρουμε μια τόσο σοβαρή απόφαση για τη
νομοτέλεια στη Φύση,
να ασχοληθούμε περισσότερο με τη νομοτέλεια των συγκρούσεων, οι οποίες
αποτελούν όπως φάνηκε βασική αιτία των φαινομένων.
Πριν το κάνουμε όμως αυτό,
ας δούμε και το δεύτερο παράδειγμά μας.