Αυταπόδεικτες αλήθειες

Πάνω σε ποιες βάσεις θα έπρεπε να είναι χτισμένη μια κοινωνία
και τι είναι αυτό που θα έπρεπε να μας καθοδηγεί;

Για το ερώτημα αυτό έχουν γίνει, και το ξέρετε, πάμπολλες προτάσεις μέχρι τώρα.

Δεν είναι όμως σκοπός του κειμένου αυτού να τις αναλύσει
και να βρει την καλύτερη ή την πιο εφαρμόσιμη.

Για να αρχίσουμε απλώς να σκεφτόμαστε κι εμείς, θα πρότεινα να βάλουμε αξιωματικά δύο στόχους.

Να θεωρήσουμε πως οι ενέργειές μας θα πρέπει να
προσανατολίζονται στα ακόλουθα δύο αξιώματα:

Τα αξιώματα δεν χρειάζονται αιτιολόγηση.

Είναι αυταπόδεικτα.

Αν όμως επιμένετε να σας τα δικαιολογήσω, θα έλεγα για μεν το πρώτο: πως είναι απαραίτητο.

Επειδή η λύση του να χαθεί το είδος μας δεν είναι λύση,
και επειδή ακόμα η εξέλιξη που παρουσιάζει το είδος αυτό
είναι συναρπαστική και θα ήταν πάρα πολύ ενδιαφέρον να
μπορέσουμε να την παρακολουθήσουμε περαιτέρω.

Για το δεύτερο αξίωμα πάλι η απάντηση είναι πολύ απλή:
κάθε άνθρωπος προτιμά να είναι ευτυχισμένος παρά
δυστυχισμένος και το ίδιο θα πρέπει να συμβαίνει με όλους.

Με βάση αυτά τα δύο αξιώματα μπορούμε να βρούμε τη λύση
για οποιοδήποτε πρόβλημα υπάρχει,
οποιοδήποτε πρόβλημα και αν παρουσιαστεί.

Φυσικά δεν είναι εντελώς ξεκάθαρο, και θα
χρειαστεί γι αυτό να το συζητήσουμε, το τι
σημαίνει "ευτυχισμένος" στο δεύτερο αξίωμα
όπως και το τι σημαίνει "εξελίσσεται" στο πρώτο.

Ας αρχίσουμε από το πρώτο αξίωμα και την έννοια της εξέλιξης.

Νομίζω πως μπορούμε να συμφωνήσουμε στο ό,τι
τη μεταβολή που έγινε στο είδος μας από τότε που
αρχίσαμε να χρησιμοποιούμε τα χέρια μας και το
μυαλό μας για να εξασφαλίσουμε περισσότερη τροφή
και μεγαλύτερη ασφάλεια, έχουμε το δικαίωμα να την
ονομάζουμε εξέλιξη, με το "θετικό πρόσημο" που έχει αυτός ο όρος.

Είχαμε μια συνεχή βελτίωση της θέσεώς μας απέναντι στα άλλα είδη, στο περιβάλλον, στη φύση.

Η εξέλιξη αυτή είναι καρπός της δουλειάς μας.

Δε μας δωρίθηκε από κανέναν.

Ούτε έπεσε στην αγκαλιά μας τυχαία.

Τη δουλέψαμε με τα χέρια μας και με το μυαλό μας.

Και όσο πήγαινε περισσότερο με το δεύτερο.

Ήταν μια εξέλιξη εντελώς διαφορετική από την εξέλιξη των άλλων ειδών.

Εκεί πρέπει να περιμένεις, να εμφανιστεί τυχαία
μια καινούργια καλή ιδιότητα (μέσα στις χιλιάδες κακές
ιδιότητες, που επίσης τυχαία συνεχώς εμφανίζονται)
και να επικρατήσει με την φυσική επιλογή.

Μια χαρά σύστημα είναι κι αυτό, δε λέω, βλέπετε γύρω σας πως εξελίχθηκαν όλα τα είδη, μόνο που χρειάζεται πολύ καιρό.

Μερικά εκατομμύρια χρόνια.

Εμείς αντιστρέψαμε τους όρους του παιγνιδιού.

Δεν περιμέναμε την επίδραση του περιβάλλοντος επάνω μας,
επιδράσαμε εμείς επάνω στο περιβάλλον.

Πήραμε αποφάσεις που άλλαζαν τα δεδομένα και βελτίωναν τη θέση μας πολύ πιο γρήγορα.

Εφευρέσεις που επιτρέπανε να πετυχαίνουμε το ίδιο
αποτέλεσμα (να παράγουμε ας πούμε τα ίδια προϊόντα)
με λιγότερο κόπο, με λιγότερη δουλειά.

Δουλεύοντας όμως λιγότερο είχαμε καιρό να σκεφτόμαστε
περισσότερο, να κάνουμε δηλαδή περισσότερες εφευρέσεις
που λιγόστευαν τη δουλειά ακόμα περισσότερο,
ώστε να σκεφτόμαστε ακόμα πιο πολύ και …

‒ Μα, αυτό είναι φαύλος κύκλος!
Αυτό είναι η αιτία της πληθυσμιακής μας έκρηξης.
Η αιτία όλου του κακού είναι η εφευρετικότητά μας.

Πράγματι έτσι είναι. Η πληθυσμιακή έκρηξη οφείλεται στην επινοητικότητά μας.

Τώρα είναι καιρός, αν εξακολουθούμε να είμαστε πράγματι νοήμονα
όντα, να σταματήσουμε την έκρηξη και να περάσουμε σε ισορροπία.

Και για τον σκοπό αυτό θα μας βοηθήσει το δεύτερο αξίωμα.

Το πρώτο αξίωμα, που ορίζει την εξέλιξη, μας έδωσε το ξεκίνημα, το ανοδικό σκέλος της καμπύλης του πληθυσμού.

Το δεύτερο, που απαιτεί την ευτυχία όλων των
ανθρώπων, θα μας οδηγήσει στην ισορροπία.

Μόνο που εδώ έχουμε την ασάφεια με το τι είναι ευτυχία.

Αυτά τα έχουν σκεφτεί από καιρό οι φιλόσοφοι (ο Επίκουρος ας πούμε)
και ο καθένας λέει τα δικά του. Αν καθίσουμε να τα αναλύσουμε τώρα,
θα μπλέξουμε και δεν ήταν ο σκοπός μας να κάνουμε μια τέτοια ανάλυση.

Γι αυτό ας δούμε τα πράγματα με τον απλοϊκό
τρόπο που χρησιμοποιήσαμε μέχρι τώρα.

Επιστροφή Περιεχόμενα Συνέχεια