Το όριο της επίδρασης

Σαν παράδειγμα για την

(άγνωστη σ' εμάς) αυστηρή νομοτέλεια που διέπει
τα φαινόμενα και συνδέει ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα
με μια μακρινή αδιόρατη αιτία, χρησιμοποιείται συχνά

η υπόθεση, πως θα μπορούσε μια πεταλούδα να χτυπάει

τα φτερά της στο Πεκίνο και ως συνέπεια ένας τυφώνας
να σαρώνει την Καραϊβική.

Η σκέψη που κρύβεται πίσω από το παράδειγμα αυτό είναι,

πως η δράση από την κίνηση των φτερών της πεταλούδας
αδυνατίζει μεν καθώς απομακρυνόμαστε (στο χώρο και στο χρόνο)
από την πηγή, ποτέ όμως δεν μηδενίζεται.

Μηδενίζεται σε άπειρη απόσταση και σε άπειρο χρόνο.

Δηλαδή στην πραγματικότητα ποτέ.

Έτσι αν υπάρχει κάπου μια πολύ ευαίσθητη ισορροπία,

όπως είναι οι ισορροπίες που διαμορφώνουν τον καιρό,
η ελάχιστη αυτή μακρινή επίδραση θα μπορούσε να είναι
η αφορμή που θα γείρει την ισορροπία προς τη μεριά της
δημιουργίας του τυφώνα.

Textfeld: Το παράδειγμα αυτό δεν είναι σωστό. Βεβαίως κάθε φαινόμενο έχει την επίπτωσή του στον Κόσμο.

Αν όμως η αιτία είναι μικρής ισχύος και 

ο δρόμος που τη συνδέει με το υποτιθέμενο αποτέλεσμα
μακρύς, πρέπει δηλαδή να παρεμβληθεί ένας πολύ μεγάλος
αριθμός συγκρούσεων μεταξύ αιτίας και αποτελέσματος,
τότε η σχέση της νομοτελειακής εξάρτησης χάνεται, σβήνει
κάτω από την ασάφεια που προσθέτει η κάθε σύγκρουση.

Εφόσον υπάρχει η αβεβαιότητα,

δεν χρειάζεται να μηδενιστεί η δράση από την κίνηση των
φτερών της πεταλούδας για να πάψει να έχει κάποια επίδραση.

Αρκεί, καθώς συνεχώς ελαττώνεται,

να περάσει κάτω από το όριο της αβεβαιότητας.

Τότε δεν θα είναι πλέον αναγνωρίσιμη η συγκεκριμένη κατεύθυνση

της δράσεως στο χώρο, ώστε να μη μπορεί να χρησιμεύσει
σαν "σινιάλο".

Η δράση θα έχει χαθεί οριστικά μέσα στον "βάλτο του θορύβου"
της αβεβαιότητας της θερμικής κινήσεως.

Textfeld: Η αναγωγή που θελήσαμε να κάνουμε από τη σημερινή κατάσταση του Κόσμου έως την αρχή του, η οποία μας οδήγησε σε τόσο παράξενα συμπεράσματα, ώστε αρχίσαμε να αμφιβάλουμε για την απόλυτη ακρίβεια στην ισχύ του Φυσικού Νόμου, δεν είναι δυνατή.

Η σημερινή κατάσταση του Κόσμου δεν ήταν

απολύτως προδιαγεγραμμένη από την αρχή του,
όπως υποθέσαμε στο κεφάλαιο 6.  

Ήταν προδιαγεγραμμένη σε γενικές μόνον γραμμές.

Ο Φυσικός Νόμος δίνει την ελευθερία,

να ακολουθήσουν τα βασικά σωματίδια
διαφορετικούς δρόμους.

Απολύτως προδιαγεγραμμένο δεν είναι τίποτα.

Αν ξαναγινόταν ο Κόσμος από την αρχή, δεν θα είχαμε μάλλον
ούτε αυτόν ακριβώς τον πλανήτη ούτε τη σταγόνα της βροχής
που θα έπεφτε αυτή τη στιγμή σ' αυτή τη θέση
ούτε τον ζωγράφο μας με τη συγκεκριμένη έμπνευση.

Επιστροφή                                             Περιεχόμενα                                         Συνέχεια