Σύγκρουσις μήτηρ πάντων

Όλοι οι συλλογισμοί που κάναμε μέχρι τώρα

περιέχουν στη βάση τους τέτοιες απλές
συγκρούσεις σωματιδίων, ατόμων ή μορίων.

Αν θα κάναμε μια μεγάλη μεγέθυνση ή ενίσχυση,

θα διαπιστώναμε πως το ερώτημα μας για το
κατά πόσον ο Φυσικός Νόμος ορίζει απολύτως
τη μοίρα του Κόσμου,

ανάγεται στην απλή ερώτηση του κατά πόσον η έκβαση

μιας τέτοιας στοιχειώδους σύγκρουσης μπορεί
να είναι απολύτως προκαθορισμένη.

Αυτό είναι όλο.
Τόσο απλά είναι τα πράγματα.
Ό,τι συμβαίνει κατά τη σύγκρουση δύο σωματίων,
συμβαίνει και σε ολόκληρο τον Κόσμο.

Textfeld: Αν το αποτέλεσμα της στοιχειώδους σύγκρουσης είναι απολύτως προκαθορισμένο, τότε και ο ολόκληρος ο Κόσμος ήταν προκαθορισμένος από τη στιγμή της μεγάλης έκρηξης.

Στο δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα

αναπτύχθηκε η κινητική θεωρεία της θερμότητας,
που γίνεται μέχρι σήμερα γενικά αποδεκτή, επειδή
τα συμπεράσματά της συμφωνούν με τις πειραματικές
παρατηρήσεις μας.

Textfeld: Στη βάση της θεωρίας αυτής βρίσκονται οι συγκρούσεις των μορίων των αερίων (αλλά και των υγρών και στερεών) μεταξύ τους και με τα τοιχώματα του δοχείου που τα περιβάλλει.

Οι συλλογισμοί αυτοί βασίστηκαν στην παραδοχή,

πως τα μόρια είναι κάτι μικρές "σκληρές" μπαλίτσες
που ακολουθούν κατά τις συγκρούσεις τους ίδιους
ακριβώς νόμους της μηχανικής που ακολουθούν και
οι μπίλιες του μπιλιάρδου, όταν χτυπούν μεταξύ τους
ή με τα τοιχώματα του τραπεζιού. 

Το ερώτημα, αν η τροχιά του κάθε μορίου μετά τη σύγκρουση

μπορούσε να είναι απολύτως καθορισμένη, δεν ετέθη.

Δεν ενδιέφερε άλλωστε.

Η θεωρία περιέγραφε σωστά τη συμπεριφορά του αερίου.

Η μοίρα του καθενός μορίου ήταν απολύτως αδιάφορη.

Σιωπηρά
(όπως σιωπηρά γίνονται συνήθως αυτού του είδους οι παραδοχές)
μπορούσε κανείς να υποθέσει, πως δεν υπήρχε κανένας λόγος να
θέσουμε εν αμφιβόλω την απόλυτη ισχύ των νόμων της μηχανικής.