Η αβεβαιότητα
Προτού δοκιμάσουμε να απαντήσουμε το ερώτημα
για το κατά πόσον η έκβαση μιας σύγκρουσης
μπορεί να είναι απολύτως προκαθορισμένη,
θα έπρεπε να δούμε αν η κατάσταση του καθενός σωμάτιου
που μετέχει στη σύγκρουση μπορεί να είναι
απόλυτα σαφής ήδη πριν από τη σύγκρουση.
Στην αρχή διαπιστώσαμε ότι το φως μπορούσε
να είναι ταυτόχρονα κύμα και σωμάτιο.
Ακολούθησε η θεωρεία της σχετικότητας και αργότερα
στη
δεκαετία του 20, άρχισε να γίνεται αντιληπτό ότι
υπάρχει
μια εγγενής ασάφεια ως προς τη θέση στο χώρο και την
ορμή που μπορεί να έχει ένα ηλεκτρόνιο.
σύμφωνα με την οποία τόσο η κίνηση όσο και η
θέση
ενός ηλεκτρονίου είναι λίγο ακαθόριστες.
Χρειάστηκε να
δημιουργήσουμε
μια καινούργια μηχανική, την
κβαντομηχανική.
Επρόκειτο για έναν πραγματικό
κλονισμό για τον τρόπο της
σκέψεώς μας.
Έναν κλονισμό που μπορεί να μην
τον έχουμε ξεπεράσει ακόμα εντελώς.
Τι συνέβη εδώ;
Στην πραγματικότητα τίποτα το ιδιαίτερο.
Έγινε αυτό που λέγαμε για το "φλου" στη
φωτογραφία.
Όσο παρατηρούσαμε τον Κόσμο από μακριά,
νομίζαμε πως η εικόνα ήταν απολύτως ξεκάθαρη.
Όταν αυξήσαμε τη μεγέθυνση και πλησιάσαμε
πολύ κοντά,
στο ατομικό επίπεδο, απεκαλύφθη πως η εικόνα
ήταν από τη φύση της λίγο "θολή", λίγο "φλου", λίγο
αβέβαιη.
Στη δυσκολία που έχουμε ίσως ακόμα και σήμερα
να καταλάβουμε τη φυσική αλήθεια που
περιγράφει αυτή η αρχή, μάλλον έφταιξε
·
ο τρόπος που διατυπώθηκε αρχικά
με τη χρήση της έννοιας "τυχαίο",
·
το γεγονός ότι οι υπολογισμοί που
οδήγησαν
στη δημιουργία της κβαντομηχανικής έγιναν
με βάση τις πιθανότητες, και
·
τέλος οι συλλογισμοί που
χρησιμοποιήθηκαν
για να την κάνουν πιο κατανοητή.
Ένας απ' αυτούς έλεγε:
Δεν θα
μπορέσουμε ποτέ να μάθουμε ακριβώς
ποια είναι η ορμή και η θέση του ηλεκτρονίου,
γιατί προσπαθώντας να το βρούμε,
θα παρέμβουμε
επάνω του και θα
αλλάξουμε την κινητική του κατάσταση.
Γι'
αυτό είναι περιττό να ρωτάμε
ποια είναι αυτή η κατάσταση.
Πρέπει να τη δεχθούμε ως τυχαία.
Μα εκεί είναι το πρόβλημα;
Αν θα το μάθουμε εμείς ή όχι;
Μήπως με το συλλογισμό αυτό ξανακάνουμε
το πανάρχαιο λάθος, να βάζουμε τον
εαυτό μας στο κέντρο του σύμπαντος;
Δεν θα έπρεπε το ηλεκτρόνιο, είτε
νοιαζόμαστε εμείς γι αυτό είτε όχι,
να βρίσκεται σε κάποια συγκεκριμένη κατάσταση;
Η βασική αρχή της αντικειμενικότητας αυτό δεν απαιτεί;